Oktober... Geen druk veldwerk meer voor imker én honingbij. Bij een zonnetje en > 15°C wordt er nog wel gevlogen, maar het drukke vliegverkeer van de afgelopen zomermaanden is verleden tijd. Logisch ook, de voeding is binnengehaald, de bijen zijn klaar voor de winter.
Vanaf nu wordt het kaf van het koren gescheiden. Ieder jaar opnieuw gaan we de herfst en winter in met enige bezorgdheid en vragen we ons af of onze bijen sterk genoeg zullen zijn om deze periode te overbruggen. In de lente en zomer zien bijen er vitaal uit en zelden gaan ze in deze periode kopje onder. Hun veerkracht, die zal pas nu echt op de proef gesteld worden!
Maar hoe zie je nu welke bijen 'sterk' en welke 'zwak' zijn?
Het sterven van bijenvolken heeft uiteraard met verschillende factoren te maken, die elkaar bovendien kunnen versterken. Eén van dé redenen van wintersterfte is uiteraard de varroamijt. Deze invasieve soort heeft niet alleen impact op de poppen van de bijen, maar is ook een 'leverancier' van virussen, onder andere het 'Deformed Wing Virus'. In de winter wordt er veel minder gevlogen waardoor bijen veel meer en langer dicht opeen zitten in hun huisvesting. Dit zorgt voor een snellere verspreiding van het virus, met een mogelijke ineenstorting van het volk tot gevolg.
Er zijn echter bijenvolken die varroamijten (deels) kunnen detecteren, die als het ware de gave hebben om 'zieke' bijen en/of poppen te detecteren, ze te elimineren of buiten te wippen. Voor een zieke, besmette bij is bij deze volken geen ruimte, alles staat er in functie van de totaliteit van het bijenvolk.
Om zelf over meer feiten, data te kunnen beschikken om uit te kunnen maken wat nu die veerkracht aantoont werken wij samen met de wetenschap, in het bijzonder met Sofie De Groef, biologe aan de KU Leuven, meer bepaald in het laboratorium voor Gedrags- en Ontwikkelingsgenetica onder leiding van Patrick Callaerts.
Afgelopen week hebben we op al onze testvolken een stukje gesloten broed laten invriezen met vloeibare stikstof én werd een klein staaltje levende bijen meegenomen voor genetisch onderzoek. We menen dat deze en andere testen ons input kunnen geven om sterke volken van zwakke volken te onderscheiden, om zo stap per stap veerkrachtige bijen te kunnen selecteren en te telen.
De resultaten waren inspirerend. Uit de 27 geteste volkjes konden we een aantal volkjes selecteren die 6 uur na het invriezen van het broed reeds goed gedetecteerd hadden dat er iets niet pluis was met hun broed. Na 24 u hadden 4 van deze volkjes reeds heel wat beschadigd broed verwijderd, wat aanduidt dat deze volkjes zeker niet 'naïef' zijn maar integendeel duidelijk detecteren dat zich een probleem met het broed voordoet en aan de slag gaan om dit zieke broed te verwijderen (actief hygiënisch gedrag). Op deze manier kunnen we gerichter zoeken naar volken waar we verder mee willen gaan 'telen', wat ten goede komt van de algemene bijengezondheid.
Een lang verhaal, een lange weg, maar 'our way to go'! Yes we can!